Matbaa nedir;

Matbaa kâğıt veya benzeri malzemeleri kullanarak fatura, irsaliye, makbuz, zarf, dosya, takvim, ajanda, katalog, insert, el ilanı, broşür, kartvizit, davetiye, magnet, ektiket gibi , görsel olarak insanların okuyabileceği, görebileceği materyaller haline dönüştüren sistemdir.

MATBAA VEYA MATBAACILIK AŞAMALARI NELERDİR?

Baskı Öncesi Matbaa;

Tasarım, Grafik, Film Çıkışı, CTP ve Baskı Kalıbından oluşur.

Baskı;

Baskı öncesi süreçten sonra hazırlanan çinko alüminyum hammaddeli kalıplar ofset baskı makinelerine takılarak üzerlerindeki imajlar tabaka veya bobin halindeki kâğıda mürekkep ile baskı yapılarak aktarılır.

Baskı Sonrası Matbaa;

Ofset baskı makinelerinde, tabaka veya bobin olarak basılan işler kırma, harman, kapak takma, tel dikiş, kesme gibi işlemlerden sonra bitmiş mamul hale getirilir.

KÂĞIT:

Selüloz, odun, saman, bitki lifleri, artık kâğıtların harmanlaması ile oluşan hamurun belli bir basınçla bobin hale gelmesiyle oluşan kâğıt, daha sonra kesim makinelerinde dilimlenerek belli ölçülerde olmak kaydı ile tabaka hale getirilir.

Matbaacılıkta uluslararası standartlarda tabaka kâğıtta belli ölçüler kullanılmaktadır.

Bunlar 57×82 cm., 59×84 cm.,64×90 cm,70×100 cm.dir. Ayrıca isteğe bağlı olarak ve belli tonajlarda olmak kaydı ile muhtelif ebatlarda kağıt ürettirmekte mümkündür.

Türkiye Avrupa normu olan DIN A standartlarını kullanmaktadır.

MATBAA KÂĞIT ÇEŞİTLERİ:

Hamur Kâğıtlar;

Birinci, ikinci ve üçüncü hamur olarak sınıflandırılırlar. Özellikle birinci hamur kâğıtlarda selüloz oranı yüksektir ve kaliteli baskı yapmaya uygundurlar. Bu tip kâğıtlar genellikle yazışmalarda ve ticari evrak basımlarında kullanılırlar.

Kuşe Kâğıtlar;

Parlak, yarı mat ve mat olarak sınıflandırılmışlardır. Kaliteli baskı için en elverişli kâğıtlardır. Kuşe kâğıtlar, genelde çok renkli baskılara elverişli oldukları için dergi, broşür, flyer baskılarında kullanılırlar.

Amerikan Bristol;

Bir tarafı parlak bir tarafı mat olan ve dayanıklılığı yüksek olan bir kâğıt cinsidir. Genellikle kitap kapaklarında, ambalaj sektöründe kaliteli baskılar da kullanılmaktadır.

Oto kopili Kâğıtlar;

Üstüne yazı yazıldığı zaman alttaki kendi benzeri olan kağıda yazıyı aktaran kağıda denmektedir. Muhtelif renklerde üretilmektedirler. Kimyasal bir takım süreçlerden geçtikten sonra arka taraflarında ki karbon sayesinde yazı geçirgenliği kazanırlar. Oto kopili kağıtlar genellikle ticari evraklarda (fatura, adisyon, makbuzlar v.b.) arşivlenmesi zorunlu olan basılı materyallerde kullanılmaktadırlar.

Fantezi Kâğıtlar;

Bu tip kâğıtlara Matbaacılıkta Özel Kâğıtta denmektedir. Genelde üzerlerinde gofre, desen, gren gibi yivler bulunur ve muhtelif renklerde, gramajlarda üretimi mevcuttur. Kaliteli baskıya uygundurlar. Bu tip kağıtlar genelde prestij baskılarında, faaliyet raporlarında, kartvizit baskılarında kullanılmaktadır.

Kroma Karton;

Bu kâğıt cinsi, bir yüzü kuşe karton, diğer yüzü gri, olan sıvamalı, gramajı ve dayanıklılığı yüksek olan bir kağıt türüdür. Ambalaj sektöründe, kutu imalatında, etiket yapımında kullanılmaktadır.

Kendinden Yapışkanlı Kâğıtlar;

Arkası tutkallı olan bu kâğıtlar, yapışkanın üzerine bir tarafı tutkala yapışmayacak kimyasalla kaplı hamur kâğıdın yapıştırılması ile oluşturulur. Muhtelif cinsleri vardır, birinci hamur, kuşe, kraft, pvc (opak, şeffaf), metalize, keten vb. Kendinden Yapışkanlı kâğıtlar etiket olarak tüm sektörlerde ürün ve firma tanıtımında kullanılmaktadırlar. Bu kâğıtların kolay sökülebilen, sabitlenen, sökülemeyen tutkallı çeşitleri mevcuttur.

Kraft Kâğıtlar;

Kalitesi düşük ama ambalajlamada veya düşük baskı kalitesi gerektiren işlerde kullanılan ve artık ya da hurda kâğıtlardan üretilen beyaz olmayan acık kahverengine yakın yüzey rengi olan ve muhtelif gramajlarda üretilen bir kâğıt cinsidir. Kutu, mikro oluklu dış ambalajlarda, ürün paketleme de kullanılmaktadır.

MATBAA ve BASKI:

Matbaacılıktaki herşey.

Basım işinde, bir kalıp aracılığı ile baskı makinesinin kauçuk ve baskı kazanının arasından gecen kâğıt, merdanelerde ki mürekkebin baskı kalıbının üzerine metil alkol ve su ile karışarak imajın kendi üzerine geçmesi ile baskı süreci tamamlanır. Ancak bu rengin sayısına göre de tekrarlanır. Matbaacılıkta 4 ana renk vardır. Doğada ki herhangi bir imaj canlı ya da cansız veya bir çizim bu dört ana renk ile kâğıda aktarılır. İşte bu dört ana rengin muhtelif oranlarla karışımından imajlar gerçeğe en yakın olacak şekilde kâğıda aktarılır.

Bu renkler aşağıda ki gibidir ve aşağıda ki isimlerle bilinir.

Bu dört ana rengin karışımı ise noktalar yardımı ile gerçekleşmektedir. Bu noktalara TRAM(1 cm2’ye düşen nokta adedi) adı verilmektedir. Herhangi bir baskılı malzeme hazırlanırken şu anda ki teknolojiye göre bilgisayarlar da kullanılan grafik programları ile imajlar renk ayrımına hazır hale getirilir ve renk ayrımı da bu işte kullanılan ofset renk ayrım makinelerinde film haline getirilir. İşte bu filmler C M Y K olarak adlandırılır ve tramlanarak baskı kalıbına aktarılacak hale getirilir. Elbette artık tamamen ileri teknolojili ve tam otomatik makinelerle bu süreçler gerçekleştirilmektedir. Baskının kalitesine göre tram değerleri mevcuttur. 40’lık, 54’lük, 60’lık, 70’lik, 80’lik gibi. Örneğin üçüncü hamur bir kâğıda 40’lık tramla iş basılır burada ki sayısal değerler noktaların iriliğini ifade eder, ya da çok kaliteli bir baskı kuşe kâğıda isteniyor ise 80’lik tram daha uygundur.

Bunun dışında; Tire(tonlaması olmayan düz renklerdir ve noktalama yoktur), Degrade (koyudan açığa veya açıktan koyuya doğru rengin ilerlemesi), Zemin(tek rengin aynı tonda tüm yüzeyde olmasıdır), Ekstra(4 ana rengin dışında kullanılan renklerdir)gibi terimlerde matbaacılık terminolojisinde kullanılmaktadır.

Baskı yapılırken bazı işlerin özelliği gereği ön arka baskı olmaktadır. Ancak baskılarda bazen ön arka aynı anda yapılmaktadır, bu hem maliyet açısından bir avantaj, hem de baskıyı kolaylaştırıcı bir durumdur. Bu revolta olarak adlandırılmaktadır. Ancak kâğıt aynı yönde kalmak kaydı ile 180 derece kendi etrafında döndürülerek yapılan revolta normal ya da makas, makas revolta olarak, eğer 360 derece kuzey, güney olarak çevrilirse de etek makas revolta olarak adlandırılmaktadır.

Şimdi de ekstra renklerden bahsedelim. 4 ana renk ile oluşmasını istemediğimiz renkler ekstra olarak basılmaktadır. Bu genel de şirketlerin logoları, amblemlerinde kurum kimliğinin değişmemesini istediğimiz işlerde daha sıklıkla başvurduğumuz bir yöntemdir. Tüm dünyada PANTONE firmasının ürettiği renk kataloğu kullanılmaktadır. Bu katalogdaki renkler belli oranları göstererek ekstra rengin nasıl yapılacağını matbaa ustasına gösterir. Bu katalogda renkler mat ve parlak olarak ayrılmıştır. Kuşe kâğıtlarda C serisi Birinci hamur kâğıtlarda ise U serisi kullanılır.

Baskı ile ilgili anlatacaklarımız ön bilgi olarak yeterlidir diyerek şimdi baskı sonrasından bahsedelim.

BASKI SONRASI MATBAA:

İşler basıldıktan sonra eğer düz işlerse antetli kağıt, flyer gibi doğrudan giyotin adını verdiğimiz kesim makinesine gider ve orada işin ölçüsüne göre en hassas şekilde kesilerek pakete hazır hale getirilir.

Bunun dışında kitap, dergi, broşür katalog gibi çok sayfalı işlerden oluşan baskılı materyaller ise ilk önce tabaka haldeyken kırım makinesine konarak forma düzenine göre katlanır(her forma 16 sayfadan oluşmaktadır.)ve kırımı yapılan formalar sayfa numaralarına göre üst üste konarak harman diye tabir ettiğimiz yöntemle kapak takılacak hale getirilir. Formalar Amerikan cilt(tutkallı) yapılacaksa üst üste,  tel dikiş yapılacaksa iç içe atılarak harmanlanır.

Bu arada numaratör, gofre, lokal lak, laminasyon (selefon), özel kesim (şekilli), bloklama, perforaj (kağıdı rahat kopartmak için kenarına yapılan mikro delikli iz), pilyaj (kağıdı katlamak için katlanacak kısma atılan 1 mm kalınlığında ki iz),varak yaldız, iplik dikiş vb. gibi daha başka cilt işlemleri de müşterinin isteğine göre yapılmaktadır.

Tüm bu anlattıklarımız aslında matbaacılığın sizlere çok az bilgisini vermektedir. Meşakkatli olduğu kadar dünyanın en zevkli mesleklerinden biridir matbaacılık. Bembeyaz bir kağıdı renklendirerek insanların onu okuyabileceği, seyredebileceği ve uzun yıllar saklayabileceği bir meta haline getiriyorsunuz.

İşte asıl zevkli olan yanı da bu zaten.

Matbaa – Tasarım, İmalat, Uygulama